AEROMODELARSTVO (Aeromodeli: SLOBODNO-LETEĆI, KRUŽNO-KOMANDOVANI, RADIO-UPRAVLJANI I DRONOVI)
Aviomodelarstvo je pojedinačni sport, tako da se ekipa Kluba ili Reprezentacija sastoji od pojedinaca.
Vazduhoplovni savez Bosne i Hercegovine je nadležan za provođenje Prvenstva BiH i nastupe Reprezentacija.
Svjetska vazduhoplovno-sportska federacija FAI, svake godine naizmjenično, provodi prvenstva Svijeta i kontinentalna prvenstva (u našem slučaju prvenstva Evrope), za seniore.
U godini provođenja evropskog prvenstva se provodi prvenstvo Svijeta za juniore
Najveće sportske rezultate je postigla Aeromodelarska reprezentacija Bosne i Hercegovine (seniori), osvojivši od 1996.godine do danas, 17 medalja od toga na prvenstvima Svijeta: 3. zlatne medalje, 1.srebrene i 1. bronzane, a na prvenstvima Evrope 3.zlatne, 5.srebrenih i 4. bronzane medalje.
Aeromodelarstvo je danas iznad svega najvažnija FAI disciplina u smislu broja sportista. Procjenjuje se da postoji više od milion entuzijasta širom svijeta. Sada postoje mnoge kategorije aviomodela, bilo da se radi o avionima, hidroavionima, jedrilicama, helikopterima i raketnim modelima.
Vrste letećih modela u aviomodelarstvu
Letećih modela ima mnogo vrsta, ali najvažnija podjela je prema vrsti pogona i načinu upravljanja. Mogu biti bez motora ili sa motorom. Modelima kao pogon može poslužiti guma, minijaturni motor sa unutrašnjim sagorjevanjem (SUS), elektromotor, mlazni ili raketni motor ili motor pogonjen ugljen dioksidom. Modele bez motora pogoni gravitacija. Motorni i bezmotorni modeli u toku leta mogu biti prepušteni vazdušnoj struji, bez mogućnosti da se njima upravlja na bilo koji način, pa tako govorimo o grupi modela za slobodni let. Modelima se zatim može upravljati pomoću dvije žice, vrteći se u krug-modeli za kružno komandovani let. Treći oblik predstavljaju radio –upravljani modeli (RC), jer se njima upravlja pomoću radio uređaja.
F1A model bez motora koji se na visinu izvlači sajlom dužine 50 metara ili „jedrilica“ - Elmin Kerkez priprema, a Sabrija Limo pušta model
F1A, F1H su modeli „jedrilica“. Podižu se na visinu putem sajle dužine 50 metara i zatim nastavljaju slobodni let.Modeli F1H su jedrilice manjih dimenzija.U BiH su veoma popularne „male jedrilice“, modeli nacionalne klase A1 namijenjene početnicima koji se izvlače sajlom dužine30 metara.
F1B, F1G su modeli na pogon gumom ili„gumenjaci“. Namotana gumena traka ograničene maksimalne težine (danas 30gr.A nekada 80 gr.), okreće elisu i podiže ih na visinu od 50 do preko 100 metara i zatim nastavljaju slobodni let. Modeli F1G su manjih dimenzija.
U BiH su veoma popularne „male jedrilice“, modeli klase A1 namijenjene početnicima
F1B model na pogon gumom ili „gumenjak“ - Malik Čabaravdić mota gumu i starta model
F1C, F1P su modeli na motorni pogon (SUS) i nazivaju se još i „penjači“. Penju se u vis pogonjeni SUS motorima, čije je vrijeme rada ograničeno na samo pet sekundi (nekada je bilo 10 sekundi) i zatim nastavljaju slobodni let. Modeli klase F1P su manjih dimenzija, sa slabijim motorom i namjenjeni su za juniorska takmičenja.
F1C model na motorni pogon (SUS) ili „penjač“ - Mustafa Šahinović pali motor, a Tarik Jusufbašić starta model
F1Dsobni model ili „sobnjak“- Vjenčeslav Braco Kukić i sobnjak u letu
F1D su „sobni modeli“ ili „sobnjaci“. To su veoma lagani modeli koji za pogon, kao i gumenjaci, imaju gumu, ali je maksimalna dozvoljena težina gume samo 0.4 grama! Sobni modelilete u zatvorenom prostoru, tj. velikim salama. Dijele se na više disciplina koje se međusobno razlikuju po dozvoljenim dimenzijama, materijalu i minimalnoj težini. U BiH je najpopularnija klasa D1, preciznije klasa D1-350. To je naša nacionalna klasa sobnih modela kod kojih je jedino ograničen maksimalni raspon krila na 350 mm. Klasa F1M sobnih modela, sa maksimalnim rasponom krila od460 mm i maksimalno dozvoljenom težinom gume od 3 grama, namjenjena je početnicima i juniorima.
F2 ili kružno komandovani modeli (vezani modeli) su modeli koji lete u krug, a sa njima se komanduje preko dvije sajle određene dužine, pa se tako na ovim područjima zovu i vezani modeli.
F2A su brzinski modeli poznati i kao „brzinci“ (Speed Model, engleski). Kod njih se mjeri postignuta prosjećna brzinatokom9 krugova poluprečnika 17,69 m,kojom prilikom model pređe tačno 1 kilometar. Svjetski rekord iznosi 307.4 kilometara na sat.
F2A su brzinski modeli ili „brzinci“ koji lete u krug uz pomoć pajlona
F2B su modeli nazvani „akrobate“ i ocenjuje se kvalitet izvedenih letačkih figura.Svi takmičari izvode isti niz “školskih figura”, a sudije ocjenjuju svaki od letačkih manevara za precizno pridržavanje opisanog oblika manevra.
F2C su modeli za ekipnu trku (Team Race, engleski). U trci učestvuju tri pilota koji lete modelom u istom krugu istovremeno. Svaki model ima mehaničara koji pali motor na signal startera i hvata i pali model kada mu ponestane goriva. U trci od 10 kilometara (100 krugova), punjenje goriva se vrši u prosjeku dvaputa zbog ograničenezapreminerezervoara za gorivo.
F2B su akrobatski modeli ili „akrobate“ kod kojih se ocjenjuje kvalitet izvedenih figura
F2C su modeli za ekipnu trku gdje se boduje vrijeme za koje naprave 100 krugova
Za gledanje su najatraktivniji F2D modeli koji se popularno nazivaju „kombati“ (Combat Models, engleski), a namijenjeni su za „vazdušni boj“ u kojem dva takmičara lete istovremeno, u istom krugu, sa ciljem da što više puta izrežu traku koju za sobom vuče model protivnika. Boduje se svaki rez.
F2D modeli se popularno nazivaju „kombati“, a namijenjeni su za „vazdušni boj“
U posljednjih nekoliko decenija sve su popularniji F3 modeli ili radio-upravljani modeli (RC – Radio Contolled, engleski) kojima se upravlja putem radiostanice.
Aeromodelarstvo ima dugu istoriju koja se proteže na preko 100 godina. Avijacija je tada bila u “romantičnoj” eri kada je i samo posmatranje leta aviona izazvalo strast. Međutim, nauka i nove tehnologije donose nove strasti u vazduhoplovni sport, radio-upravljanemulti-rotor modele, popularne „dronove“. Dronovi su rezultat novih tehnologija, savršene sinergetske kombinacije mehanike, elektronike i informatike, nove naučne discipline koja je dobila ime mehatronika (od riječi mehanika i elektronika).
Tokom proteklih nekoliko godina trke dronova (Drone Racing, engleski) postaju jedan od najuzbudljivijih vazduhoplovnih sportova. Posebno je popularan kod mladih ljudi koji su ga brzo prihvatili i prepoznalikao sport budućnosti, upravozbog novih tehnologija koje obuhvata. Svjetskavazduhoplovna federacija FAI je takođe prepoznala veliki potencijal ovog novog vazduhoplovnog sporta, pa je, radeći preko svoje Komisije za aeromodelarstvo CIAM (Comité International d'Aéromodelisme, francuski), uvela novu klasu dron modela F9U kojom je definisala pravila za trke dronova (RC Multi-rotor drone racing rules, engleski).
Takmičari nose VR naočale (naočale za virtualnu stvarnost - Virtual Reality Headset, engleski) koje mu omogućavaju gledanje iz pozicije kao da je pilot koji sjedi u dronu. VR naočale se sastoje od dva visokokvalitetna ekrana bežično povezana sakamerom na dronu.Dronovilete dužtrodimenzionalne staze postavljene u više nivoa sa nizom prepreka i kapija. Na velikim takmičenjima staze su ponekad opremljene i LED svjetlima koja mijenjaju boju u zavisnosti od brzine dronova.
F9U su radio-upravljani multi-rotor modeli ili „dronovi“
